تصفیه شیرآبه زباله یا بهعبارتی تصفیه فاضلاب حاصل از پسماند شهری با افزایش و توسعه استفاده از مراکز دفن زباله بسیار حائز اهمیت است. دفن بهداشتی از معمولترین روشهای دفن زبالههای صنعتی و شهری محسوب میشود. تولید شیرآبه با سطح آلایندگی بسیار بالا و تغییرات محسوس حجم و ترکیب شیمیایی در صورت عدم تصفیه شیرابه زباله میتواند مشکلات بسیاری را ایجاد نماید. شیرابه بهعنوان جریان پساب ناشی از نفوذ آب باران به زباله، فرآیندهای بیوشیمیایی در سلولهای محل دفن زباله و آب موجود در زباله تعریف میشود. شیرآبه زباله حاوی غلظت بالایی از آلایندههای آلی و معدنی شامل ترکیبات هیومیک، آمونیاک، فلزات سنگین و انواع مختلف نمکهای معدنی است که باید در تصفیه شیرابه مورد توجه قرار گیرد. گروه مهندسین مهاب با توجه به نیاز موجود در بازار انواع پکیج تصفیه فاضلاب صنعتی و پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله را با جنسهای مختلف تولید و طراحی مینماید.

شیرابه زباله چیست؟
شیرابه ها هر نوع مایعی هستند که در جریان عبور از مواد مختلف، مواد معلق یا جامد محلول یا یا هر ماده ی دیگر، ماده ای را که از آن رد شده است را استخراج کرده، و با خود همراه می کند. این مواد معمولا توانایی ورود به محیط زیست را دارند و آلودگی زیادی را تولید می کنند. این اصطلاح بیشتر در زمینه ی زباله هایی که فساد پذیر هستند و یا زباله های صنعتی به کار برده می شوند. شیرابه ها که حتما شما در سطح شهر، نمونه های کوچکی از آن ها را مشاهده کرده اید؛ به صورت باریکه های آبی اند که از انبار کردن زباله های فساد پذیر حاصل می شوند. این شیرابه ها، غلظت زیادی از مواد آلاینده را شامل می شوند.

فاکتورهای اصلی در پساب شیرابه زباله
دو عامل مهم در تعیین مشخصات شیرابه زباله دبی حجمی و ترکیب می باشد. کیفیت شیرآبه کاملا تحت تاثیر سن مرکز دفن قرار دارد. میزان کیفیت شیرابه به میزان بارش، نفوذ آب های زیرزمینی به سلولهای محل دفن زباله و رواناب های سطحی بستگی دارد. محل های دفن زباله های جدید شامل میزان زیادی مواد آلی تجزیه پذیر زیستی است که طی واکنش های تخمیر بی هوازی به سرعت به اسیدهای چرب فرار تبدیل می شود. بنابراین، پساب چنین مراکز دفن دارای مقادیر زیادی اسیدهای چرب فرار است که منجر به غلظت بالای COD ، BOD ، NH3-N ، قلیائیت، پتانسیل پایین واکنش های اکسیداسیون-کاهش و رنگ تیره آب می شود.
فاکتورهای موثر | جوان | میانه | پیر |
سن (سال) | ۵> | ۵- ۱۰ | ۱۰< |
pH | ۶/۵ | ۶/۵ – ۷/۵ | ۷/۵< |
(COD (mg/l | ۱۰۰۰۰< | ۱۰۰۰۰- ۴۰۰۰ | ۴۰۰۰> |
BOD۵ / COD | ۰/۳< | ۰/۳ – ۰/۱ | ۰/۱> |
ترکیبات آلی | ۸۰% اسیدهای چرب فرار | ۳۰-۵% اسیدهای چرب فرار + اسیدهای هیومیک و فولویک | اسیدهای هیومیک و فولویک |
فلزات سنگین | پایین – متوسط | – | پایین |
تجزیه پذیری بیولوژیک | بالا | متوسط | پایین |
روشهای تصفیه شیرابه زباله
شیرابه زباله ها از دسته ی فاضلاب های صنعتی اند و تصفیه فاضلاب شیرابه ی زباله ها تقریبا تصفیه فاضلاب صنعتی به شمار می رود. به همین دلیل معمولا از پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها برای تصفیه فاضلاب استفاده می شود.
متداول ترین روش تصفیه شیرابه زباله ها، تصفیه در محیط است. در زمان تصفیه کردن شیرابه زباله ها در محل شیرابه از مخزن اصلی، مخزن های تصفیه وارد می شود. در این زمان ممکن است شیرابه با مواد شیمیایی ترکیب شود تا مواد جامد را منعقد کرده و یا حتی این مواد جامد را حل کند و یا pH را تغییر دهد، تا میزان غلظت مواد خطرناک کاهش پیدا کند.
در مرحله ی تصفیه بیولوژیکی عدم تعادل مواد آلی می تواند باعث ایجاد مشکل شود و در این صورت، مایع تصفیه شده معمولا از کیفیت کافی برای رهاسازی در محیط زیست برخوردار نمی باشد، بنابراین می تواند به یک دستگاه تصفیه فاضلاب محلی تانک زده و یا لوله کشی شود. این قضیه که شیرابه ها توسط تانک ها و یا لوله کشی ها به محل تصفیه ی فاضلاب هدایت شوند به عوامل متفاوتی وابسته است. این تصفیه به شیوه اسمز معکوس نیز انجام می گیرد که باعث ریکاوری کم و رسوب غشاء RO می شود. کاربرد اسمز معکوس تنها برای عناصر معدنی و مواد ارگانیک، از جمله CaSO4 ، Si و Ba مناسب است و به همین کاربرد ها نیز محدود می شود.
روش تصفیه فیزیکو شیمیایی:
در پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها، تصفیه فاضلاب به روش فیزیکو شیمیایی روشی است که به طور مکرر در زمینه تصفیه فاضلاب از آن استفاده می کنند. از روش تصفیه فاضلاب فیزیکو شیمیایی در پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها، برای از بین بردن اجزای آلی و معدنی، روغن و گریس، فلزات استفاده می گردد.
انعقاد و لخته سازی:
انعقاد و لخته سازی یکی از فرآیند هایی است که در پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها مورد استفاده قرار گرفته است. طی این روش یک سری از مواد شیمیایی به منظور خنثی سازی بار سطحی ذرات، به فاضلاب افزوده می شود و در انتها آلاینده هایی که بار سطحی آن ها مانع از ته نشین شدنشان می شود، لخته و منعقد می شوند.
ترکیب شیمیایی:
رسوب گذاری یک فرایند تصفیه آب و فاضلاب فیزیکی با استفاده از نیروی گرانش برای حذف مواد جامد معلق از آب است که در پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها قرار گرفته است.
اکسیداسیون:
فرایندهای اکسیداسیون پیشرفته در واقع مجموعه ای از رویه های شیمیایی تصفیه شده است که برای از بین بردن مواد آلی و گاهی مواد غیر آلی در فاضلاب با اکسیداسیون از طریق واکنش با رادیکال های هیدروکسیل طراحی شده اند. این روش را با استفاده از تابش اشعه فرابنفش نیز می توان انجام داد. یکی از روش های حاضر پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها، این روش است.
روش تصفیه بیولوژیکی فاضلاب
فرایندهای بیهوازی:
باکتری های بی هوازی در فرایند بیهوازی، برای تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها فعال اند. زمان هضم بی هوازی، مواد آلی موجود در پساب ها به بیوگاز که ترکیبی از دی اکسید کربن و متان و یک لجن غنی از مواد مغذی اند تبدیل می شود.
فرایندهای غشایی:
از سه نوع فیلتراسیون مورد استفاده در پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها عبارت اند از: نانو فیلتراسیون، اولترا فیلتراسیون و میکروفیلتراسیون. از این روش برای فیلتراسیون ذرات جامد و آلاینده موجود در شیرابه زباله ها استفاده می شود.
اسمز معکوس:
یکی دیگر از روش های مورد استفاده در پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها، روش اسمز معکوس است. این روش در یک کارخانه آزمایشی در محل دفن زباله ها، در جنوب کشور سوئد مورد آزمایش قرار گرفته است. این محل جمع آوری و دفن زباله ها، زباله های صنعتی، زباله های جامد شهری و زباله های نهادی و تجاری را دریافت کرده و در هر سال حدود ۳۰۰۰ متر مکعب در هکتار شیرابه را تولید می کند. در این روش در پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها، تعداد زیادی از ذرات معلق و مولکول ها در غشای نیمه تراوا می مانند و تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها انجام می شود.
جذب سطحی:
یکی دیگر از روش هایی که برای حذف آلاینده ها الی مورد استفاده قرار می گیرد، جذب سطحی است. در پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها،از این روش به دلیل گران بودن و توانایی حذف گستره کمی از آلاینده ها به ندرت استفاده می شود.

کاربرد پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه
کاربرد پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها بیشتر در صنایعی است که پسماندهای فساد پذیر دارند، مانند صنایع غذایی. از طرف دیگر، پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها، برای استفاده در صنایعی که دارای انبار مواد شیمیایی مصرف شده هستند نیز مناسب است، زیرا آب باران ممکن است پس از برخورد با آن ها آلوده شده و به آب های زیرزمینی وارد شود.
عوامل مؤثر در قیمت پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زبالهها
- سرعت تولید پسماند ها و در نهایت سرعت تولید شیرابه
- با توجه به نوع فرآیند تصفیه مورد استفاده دارای قیمت های متفاوتی هستند.
- سرعت تخلیه و میزان تخلیه فاضلاب ها در یک ماه است.
- بر اساس میزان کیفیت فاضلاب های تصفیه شده، قیمت های متفاوتی دارند.
انواع شیرابههای زباله
شیرابه زبالههای دفن شده:
با توجه به سن و زمان دفن زباله ها در محل دفن و نوع زباله های موجود در آن جا، شیرابه ها و ترشحاتی که در محل دفن زباله به مقدار بسیاری بوجود می آید متفاوت است و اصولا دارای مواد معلق و حل شده ی مختلفی است. زباله هایی که فساد پذیرند، معمولا در بافت خود حجم زیادی آب دارند که در اثر خارج شدن این آب و ریختنشان روی سایر زباله ها، سرعت فسادشان بیشتر شده، بنابراین میزان تولید شیرابه ها نیز بیشتر می شود. همچنین این آب ممکن است از بارش باران نیز تامین گردد و زمانی که با مواد جامد تجزیه شده در تماس قرار می گیرد، آب، آلوده شده و آلاینده های موجود در زباله ها در آن حل شده و یا به صورت معلق حمل می گردد.
شیرابه ها معمولا در اثر تجزیه زباله های آلی و اصولا مواد خوراکی ایجاد میشوند. این آلایندههای حاصل از شیرابهها، حاوی کربن دی اکسید، متان، الکل ها، ترکیب پیچیده ای از اسیدهای آلی، آلدهید ها، و قندهای ساده است. با طراحی و احداث مکان های صحیح و مهندسی شده برای دفن زباله ها،می توان خطرات تولید شیرابهها را کاهش داد. زمین هایی که بهمنظور به کارگیری این تجهیزات، انتخاب می شود،زمین هایی اند که از نظر زمین شناسی قابلیت ساخت و ساز و سکونت ندارند. جنس خاک این مناطق از جنس خاک رس است. دلیل استفاده از این نوع خاک این است که استرهای خاک رس، مانع نفوذ شیرابه ها به درون خاک و در ادامه آب های زیر زمینی می شود. هم اکنون در استرالیا و آمریکا، به جز زمانی که زبالهها هیچ خطری نداشته باشند، از این سیستم استفاده می شود.

مواد موجود در شیرابه زبالهها در محل دفن آنها:
آب موجود در بافت زبالهها، به فرایند تجزیه توسط قارچها و باکتریها کمک و آنها را تقویت میکند. این فرایندها فراوردههای حاصل از تجزیه را آزاد میکنند و از مولکولهای اکسیژن موجود استفاده میکنند و یک محیط تجزیه هوازی را ایجاد میکنند. در این مدل تجزیه زباله یعنی تجزیه هوازی با استفاده از اکسیژن، pH بهسرعت کاهش مییابد و میزان درجه حرارت افزایش مییابد. به همین علت یونهای فلزی که توانایی حل شدن در محیط آبی خنثی را ندارند، در pH اسیدی آب، حل و میزان غلظت آلاینده یونهای فلزی را افزایش میدهند.
شیرابهها با موادی که توانایی تجزیه خودشان را ندارند ترکیب شوند مانند، مواد مبتنی بر گچ، مصالح ساختمانی مبتنی بر سیمان
در سایتهایی که زبالههای ساختمانی، با شیرابهها در ارتباط باشند، ترکیب شیرابه و گچها میتواند میزان زیادی سولفید هیدروژن تولید کند و ممکن است این سولفید هیدروژن در شیرابهها رها شود و مؤلفه بزرگی از گازها را در زباله مدفون شده بهوجود آورد. زمانی که شیرابهها از محل دفن زباله معمولی خارج میشوند، مایعی ابری به رنگ تیره، نارنجی یا زرد است و بهشدت بد بو است. این بوی بد، یک بوی اسیدی است.
قسمتی از این بوی تند اسیدی، بهعلت وجود گونههای ارگانیک غنی از ازت، گوگرد و هیدروژن است که البته میزان انتشار آنها به محیط اطراف بسیار زیاد است. در محل دفن زباله، که ترکیبی از زبالههای صنعتی، مخلوط صنعتی، تجاری و شهری است اما میزان قابل توجهی از زبالههای شیمیایی غلیظ را حذف میکند، احتمال دارد محلول دفع زباله بهعنوان محلولی بر پایه آب از چهار گروه آلودهکننده ساخته شده باشد:
- مواد آلی حلشده مثل: اسیدها، آلدهیدها، الکلها، قندهای زنجیرهای کوتاه
- اجزای معدنی مثل کاتیونها و آنیونهای متداول مانند آمونیاک، سولفاتها، آلومینیوم، کلریدها، روی، آهن
- فلزات سنگین مانند جیوه، سرب، مس، نیکل
- ترکیبات آلی از جمله مواد آلی هالوژنه، دیاکسینها، PCB
مدیریت شیرابه زبالهها:
در محلهای دفن زبالههای قدیمی و در محیطهایی که استر و غشاء خاک رس، همچنین فرایندهای غشایی میان زمین و زبالهها وجود نداشته باشد، شیرابهها آزادند تا بتوانند زبالهها را ترک کنند و بهصورت مستقیم وارد جریان آبهای زیرزمینی شوند. در موارد این چنینی، معمولا در آب های زیرزمینی مجاور و چشمه ها و شیرابه ها با غلظت بالایی مشاهده می شوند. زمانی که شیرابه ها برای بار اول خارج می شوند، سیاه رنگ اند می توانند دارای میزان زیادی مواد خورنده، گاز های محلول در آب و اسید ها باشند که این مواد به نفوذ راحت و سریع این آلاینده ها به آب های زیر زمینی کمک می کنند و به همین دلیل آلاینده های بسیاری وارد این آب های زیر زمینی می شوند. شیرابه ها، پس از اکسید شدن نمک های آهن موجود در آن ها، تغییر رنگ داده و رنگشان زرد یا قهوه ای می شود.

شیرابه زبالهها و اثرات آن بر سلامت انسان
نشتی و ترشح شیرابهها
زمانی که آب از طریق زباله های دور ریخته شده به درون زمین نفوذ می کند، موجب آلودگی آب های زیر زمینی با مواد سمی حاصل از زباله هایی که از آن ها عبور می کند می شود.آب شیرابه ها هم می تواند حاصل خود زباله های موجود و هم از باران باشد. سپس شیرابه ها موجب آلودگی آب بوسیله ی این مواد شده و منابع آبی که در نزدیکی این محل ها می باشد را آلوده کرده و ان ها را غیر قابل مصرف می کند. اثرات سلامتی می تواند محصول قرار گرفتن کوتاه مدت یا خفیف و یا قرار گرفتن در مدت طولانی یا مزمن در مجاورت نشت از محل دفن زباله ها باشد.
اثرات مواد شیمیایی:
مواد شیمیایی آلی:
فنول / کرسول : حالت تهوع، درد سوزش در دهان و گلو، استفراغ، تعریق، اسهال، اغما، شوک
تولوئن: تشنج،لرز، اغما
فلزات:
نیکل: بیماری لثه، درماتیت، سوزش پوستی، اسهال
جیوه: نارسایی کلیوی، کم آبی، اسهال خونی
سرب: فشار خون بالا، استفراغ، درد شکم، تشنج، اسهال، خواب آلودگی، گیجی، نفروپاتی مزمن
ترکیبات کادمیوم: درد قفسه سینه، طعم فلزی، اسهال، تهوع، سوزش پوست، سرفه،
مزایا پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زبالهها
مهم ترین مزیت پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها، حذف و از بین بردن آلاینده هایی است که در شیرابه ها وجود دارد.
پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها، می تواند با حذف و تصفیه آلاینده های موجود در شیرابه ها، از آلودگی آب های زیرزمینی جلوگیری کند.
آب مجازی موجود در بافت زباله ها توسط پکیج تصفیه فاضلاب شیرابه زباله ها، برای مصرف دوباره تصفیه می شوند.